Trauma Sensitieve Mindfulness

Mindfulness kan worden vertaald als ‘aandachtigheid’ of ‘opmerkzaamheid’. Het is een manier van aanwezig zijn in het huidige moment, zonder oordeel. Bij mindfulness gaat het om het bewust worden van de gedachten, gevoelens, sensaties en omgeving waarin we ons bevinden, zonder hierin meegezogen te worden of er direct op te reageren.

Traumareacties

Mindfulness en trauma hebben een soort haat-liefdeverhouding. Aan de ene kant helpt mindfulness om beter bij jezelf te kunnen blijven, en traumareacties de baas te kunnen blijven. Aan de andere kant is het ‘bij de eigen ervaring blijven’, vaak onmogelijk als er trauma speelt. Het kan leiden tot het ongewenst activeren van traumatische herinneringen of oncontroleerbare reacties in het lichaam.

Reguleren

Trauma Sensitieve Mindfulness (TSM) houdt rekening met de trauma-energie die omhoog kan komen. In tegenstelling tot de ‘normale’ mindfulnessbeoefening, zijn er een paar cruciale aanpassingen gemaakt die het beter behapbaar maken voor mensen met een trauma-achtergrond. Die focus ligt nog veel meer op doseren en mildheid. En bovenal leren mensen hoe ze op tijd kunnen herkennen wanneer er traumareacties omhoog komen, en hoe ze zichzelf hierin kunnen reguleren.

Trauma Sensitieve Mindfulness is ontstaan als antwoord op de behoeften en ervaringen van mensen met een traumatisch verleden. Door de huidige kennis over trauma, en hoe dit in ons zenuwstelsel werkt, zijn we veel beter in staat om de soms overweldigende trauma-energie te kunnen beteugelen. 

Traumasensiviteit

Traumaprofessional David Treleaven was een van de eersten die trauma-sensitiviteit gebruikte door zijn onderzoek van trauma in relatie tot vipassana meditatie. Hij onderkende het conflict waarin mensen vastliepen als de metafoor van Medusa uit de Griekse mythologie. Als je Medusa in de ogen kijkt verander je in steen. En dat is precies wat er gebeurt wanneer je je richt op trauma-energie. Hij kwam met suggesties hoe dit voorkomen kan worden tijdens mindfulness-beoefening, door hier onder andere de theorie van Peter Levine (Somatic Experiencing) in te verweven.

Bij Trauma Sensitieve Mindfulness richt je je niet in één keer op de innerlijke beleving en/of het lichaam, maar doet je dit in kleine beetjes tegelijk. Hierbij zorg je dat je een stevig anker hebt waar je naar terug kunt keren. Het is oké om te stoppen als het te veel wordt, en pas weer door te gaan wanneer je je stabiel genoeg voelt.

Oefeningen

• Gronden

  Helpt mensen zich meer verbonden te voelen met het huidige moment en hun fysieke omgeving, wat vooral nuttig kan zijn als je worstelt met dissociatie of het gevoel losgekoppeld te zijn van je lichaam.

• Pendelen en doseren

  Helpt om te leren in kleine stapjes in contact te komen met de innerlijke wereld en het lichaam en om gereguleerd te blijven.

• Hulpbronnen

  Het cultiveren van hulpbronnen die mensen weer terugbrengen in regulatie, of voorkomen dat je ‘eruit vliegt’.

• Ademwerk

  Mindful ademhalingsoefeningen kunnen mensen helpen hun zenuwstelsel te reguleren en symptomen van emotionele ontregeling te beheersen.

• Geleide meditatie

  Sommige trauma-gevoelige mindfulness-praktijken kunnen geleide meditaties omvatten die zich richten op veiligheid, compassie en het ontwikkelen van veerkracht.

• Autonomie en empowerment

  Je wordt aangemoedigd om te kiezen wat voor jou het  beste werkt en om een actieve rol te spelen in je eigen proces.

Trauma Sensitieve Mindfulness is bedoeld voor mensen die traumatische ervaringen hebben meegemaakt, zoals fysiek, seksueel of emotioneel misbruik, verwaarlozing, geweld, ongevallen, natuurrampen en andere soorten traumatische gebeurtenissen, inclusief ontwikkelingstrauma, cultureel trauma en intergenerationeel trauma.

De klachten kunnen zich uiten in angst, depressie, hyper- of hypo-arousal, hypersensitiviteit, dissociatie en emotionele ontregeling, maar ook extreem aanpassen of je juist overal tegen verzetten.

Professionals 

Professionals die mindfulness gebruiken als onderdeel van hun behandeling kunnen in een Trauma Sensitieve Mindfulness-training leren hoe ze met deze soms, subtiele signalen om kunnen gaan. Zo leer je beter inspelen op de behoeften van cliënten met een geschiedenis van trauma.

Trauma Sensitieve Mindfulness-training wordt aangeboden op verschillende plekken in Nederland. Belangrijk is of de trainers trauma-informed zijn (dit wil zeggen dat ze voldoende kennis van trauma en de impact hebben). Ook traumacentra bieden trauma-sensitieve mindfulnessprogramma’s aan binnen hun behandeling.

• Centrum voor Trauma en Transitie biedt regelmatig een 8-weekse cursus in trauma-sensitieve mindfulness.
• TraumaWijs organiseert 8-weekse trauma-sensitieve mindfulnesstraining en trauma-sensitieve retraites.
•  Academie voor Open Bewustzijn geeft regelmatig 8-weekse online trainingen in trauma-sensitieve mindfulness.
• Jolien Posthumus, traumasensitief trainer en therapeut, biedt diverse mindfulnesstrainingen.
  

Er zijn verschillende trainingsmogelijkheden, waaronder:

• David Treleaven biedt de online training Trauma-sensitieve mindfulness aan, gericht op professionals die werken met mindfulness en trauma.
• De Academie voor Open Bewustzijn biedt opleidingen en trainingen op het gebied van mindfulness en trauma.
• TraumaWijs organiseert twee keer per jaar de nascholing Trauma-sensitieve mindfulness retraite voor professionals.

• Heart of Everything van ervaringsdeskundige Wietske Buruma biedt informatie over trauma-sensitieve mindfulness en Mettã meditatie en een agenda met trauma-sensitieve mindfulness-trainingen.
• David Treleaven biedt uitgebreide informatie over mindfulness en trauma.

Leestips

• Traumasensitieve mindfulness, David A. Treleaven.
• Trauma-sensitieve mindfulness en de polyvagaal theorie, Dorle Lommatzsch (e-book).

Kijktips

• Trauma Sensitive Meditation: The Power of Self-Nurturing, with Tara Brach.
• Trauma Sensitive Mindfulness | Dr David Treleaven.
• Trauma-Sensitive Mindfulness Meditation With David Treleaven.