Wat is PTSS?

Wat veroorzaakt PTSS?

PTSS kan ontstaan na een eenmalige gebeurtenis, zoals een ongeval of geweldsincident, en in reactie op meerdere en herhalende traumatische ervaringen, zoals bij seksueel misbruik of oorlog.

Je kan de gebeurtenis zelf hebben meegemaakt, maar ook het getuigen zijn van iets dat een ander overkomt, of het te weten komen van een traumatische gebeurtenis die een dierbaar persoon is overkomen, kan tot PTSS leiden.

Ook wanneer je in je werk vaak wordt blootgesteld aan heftige gebeurtenissen of verhalen hierover, zoals hulpverleners en politieagenten, kun je PTSS ontwikkelen. Dit wordt ook wel ‘beroepsgerelateerde PTSS’ genoemd.

PTSS met uitgestelde expressie

PTSS kan je direct na een traumatische gebeurtenis ontwikkelen, maar het kan ook pas na langere tijd ontstaan. Soms zelfs jaren of decennia later. Dit wordt ook wel ‘PTSS met uitgestelde expressie’ genoemd. Situaties later in het leven kunnen herinneringen aan eerder trauma doen opleven, waarna je alsnog een posttraumatische stressstoornis kan ontwikkelen.

Traumatische gebeurtenissen

Wat voor iemand traumatisch is, is heel persoonlijk. Niet alle ingrijpende gebeurtenissen (of ervaringen) zijn ook traumatisch. Daarentegen zijn alle traumatische gebeurtenissen vaak wel heel ingrijpend. Vaststaat is dat traumatische gebeurtenissen heel divers zijn, en over veel verschillende situaties kunnen gaan.

Anders dan bij een nare of ingrijpende ervaring waarvan stressklachten na verloop van tijd weer over gaan, is het verwerken van een traumatische gebeurtenis erg moeilijk. Herinneringen blijven zich op verschillende manieren opdringen, en de klachten nemen niet af en soms juist alleen maar toe.

Een belangrijk kenmerk van PTSS is dan ook dat de angst- en stressklachten die tijdens en na de gebeurtenis zijn ontstaan (‘post-trauma’) niet binnen enkele weken over gaan, maar langdurig aanwezig blijven en grote impact hebben op het dagelijks leven.

PTSS klachten

Als je een posttraumatische stressstoornis hebt, dan ervaar je verschillende klachten die met de traumatische gebeurtenis samenhangen, zoals herbelevingen en nachtmerries. Ook ervaar je vaak angst- en spanningsklachten, kan je heel schrikachtig zijn en hyper-alert op signalen uit je omgeving.

Daarnaast speelt ook het vermijden van situaties en dingen die aan de gebeurtenis herinneren en veel angst oproepen vaak een grote rol. Dit kan onder andere gaan om het vermijden van specifieke locaties, activiteiten, type mensen, geuren en geluiden. Je kan je heel bewust zijn van deze vermijding, en van wat je precies vermijdt, maar soms ook helemaal niet.

Goed om te weten: er is veel variatie in symptomen tussen mensen met PTSS. Net zoals dit ook het geval is bij mensen met bijvoorbeeld een depressie, psychose of eetstoornis. Mogelijk herken je veel in anderen die ook een poststraumatische stressstoornis hebben, maar er kunnen dus ook grote verschillen zijn. Niet één persoon is hetzelfde.  

–> Lees meer over PTSS symptomen

Complexe PTSS

Als je veel klachten ervaart na herhaalde en langdurige traumatische ervaringen die al in de kindertijd begonnen (complex trauma), wordt dit ook wel complexe PTSS genoemd. Het ‘complexe’ aan complexe PTSS is de impact en uitwerking van al deze ervaringen. Naast ‘klassieke’ PTSS symptomen heb je bij complexe PTSS ook problemen met emoties, zelfbeeld, zelfvertrouwen, vertrouwen in anderen en dissociatie.

–> Lees meer over complexe PTSS

PTSS gaat bijna altijd gepaard met andere klachten

Een posttraumatische stressstoornis komt zelden alleen. Zo’n 90% van de mensen die in de geestelijke gezondheidszorg hulp zoeken en met PTSS worden gediagnosticeerd, hebben daarnaast ook één of meerdere andere classificaties. Waaronder: angst, depressie, psychose, eetstoornissen, verslaving en persoonlijkheidsproblematiek.

Hoewel het soms lijkt alsof het dan om twee, of meerdere, verschillende aandoeningen gaat, hebben deze aandoeningen vaak juist veel met elkaar te maken. Het is dan ook belangrijk om verschillende aandoeningen niet als losse problemen te zien of te behandelen, maar de samenhang te onderzoeken en te focussen op hoe de symptomen ooit zijn ontstaan.

Je kunt je zelfs afvragen of het wel om verschillende aandoeningen gaat, of dat het geheel aan klachten vooral een gevolg is van trauma. Veel van wat we psychische aandoeningen noemen, zijn uiteindelijk begrijpelijke reacties op ervaringen in het leven die te veel, te groot, te snel of juist te weinig aanwezig waren.

De belangrijkste vragen zijn dan ook niet: wat is er mis met je? En welke DSM-classificatie past daarbij? Maar: wat is er met je gebeurd? En wat heb je nodig?