Dierondersteunde interventies

Dieren kunnen helpen bij omgaan met traumagerelateerde klachten en herstel. Vaak gaat het om honden en paarden, maar een therapeut kan er ook voor kiezen om met katten, konijnen, knaagdieren of vogels te werken. Een dier kan worden ingezet als onderdeel van de (psycho)therapie of het dier kan een plek krijgen in iemands dagelijks leven.

De internationale naam voor dierondersteunde interventies is Animal Assisted Interventions (AAI). Bij therapie is het ingezette dier altijd onder begeleiding van een in AAI-getrainde en (BIG-)geregistreerde zorghulpverlener. De zorghulpverlener is opgeleid om het dier doelgericht en gestructureerd in te zetten. En natuurlijk om de grenzen en het welzijn van het dier te waarborgen.

Dierondersteunde interventies werken op verschillende manieren:

• Emotionele steun
• Fysieke activiteit
• Sociale interactie
• Sensorische stimulatie
• Verbondenheid
• Spiegelen van gedrag en emoties
• Geven van feedback
• Hechting

Het inzetten van dieren voor mentaal welbevinden gebeurt al eeuwenlang. In België waren er al in de negende eeuw zorgboerderijen voor mensen met psychische gezondheidsproblemen. Soldaten die getraumatiseerd terugkeerden van de Tweede Wereldoorlog, kregen honden om voor te zorgen. Ook Freud had zijn hond Jofi altijd bij zich in de behandelkamer als kalmerende werking op cliënten.

De Amerikaanse kinderpsycholoog Boris Levinson (1907-1984) introduceerde voor het eerst een vorm van dierondersteunde therapie, waarbij hij zijn eigen hond Jingles succesvol inzette bij de behandeling van kinderen.

Bij het inzetten van een dier is ieder traject maatwerk. 

Dieren kunnen helpen bij: 

• Op een non-verbale manier menselijk gedrag en emoties waarnemen en spiegelen. Dit zorgt voor feedback voor jou. Dieren kunnen niet doen alsof en veroordelen je niet. 
• Een kalmerende werking hebben op mensen. Het blijkt dat  de hartslag en de bloeddruk verlagen tijdens interactie met dieren. 
• Zorgen dat het lichaam oxytocine aanmaakt; het hormoon dat vrijkomt bij fijn sociaal contact en dat zorgt voor een gevoel van verbondenheid. 
• Het leren aangaan van een relatie. Zo kunnen dieren een belangrijke rol spelen bij het (leren) opbouwen van een gehechtheidsrelatie. Dieren stellen geen voorwaarden  en zijn ondubbelzinnig.
• Het ervaren van sociale steun van dieren. Samen bewegen mens en dier zich makkelijker in de buitenwereld. 
• Nieuwe en positieve ervaringen opdoen waardoor traumatische herinneringen als het ware kunnen worden overschreven.
• Het opbouwen van een positieve relatie met een dier kan helpen bij het herstellen van vertrouwen in anderen en in jezelf.
• Interactie met dieren betekent vaak fysiek contact, zoals het aaien of borstelen van een dier. Dit kan helpen bewuster te worden van je eigen lichaam en sensaties. 

• Bij een classificatie posttraumatische stressstoornis (PTSS) voor het verminderen van herbelevingen, angst en slaapproblemen
• Bij depressie en somberheid
• Bij sociale angsten
• Bij moeite met vertrouwen en een laag zelfbeeld
• Bij emoties reguleren 
• Bij minder lichaamsbewustzijn.

Ben je op zoek naar deskundige, ervaren en geregistreerde professionals? Ga dan naar het AAI-kwaliteitsregister. Dierbegeleiders, professionele hulpverleners en coaches die dierondersteund werken, kunnen zich hier laten toetsen en registreren. 
Je kunt zoeken op een regio, een specifiek dier of discipline.

Bijvoorbeeld, voor therapie met dieren speciaal voor volwassenen met traumaklachten en PTSS:

• Domingo House (Nederlandse instituut voor dierondersteunde therapie en onderdeel van Hulphond Nederland).
• SPEL Psychologenpraktijk Putten. 

Opleidingen overzicht op het AAI kwaliteitsregister. Er is een aparte cursus rondom trauma en de inzet van dieren en natuur. 

• Instituut voor Antrozoölogie (mens-dier relaties).
• Open Universiteit; leerstoel Antrozoölogie.
• IAHAIO: International Association of Human Animal Interaction.

Leestips

• In verbinding met paarden, Rebecca Bailey.
• Een wolk om mij heen, Pascalle van Vliet. 
• Laura Veneman. Wetenschap toont aan: hulphonden helpen mensen met PTSS, nu de vergoeding nog, RTL Nieuws 2022. 
• Enders-Slegers, Marie-José (2023). Antrozoölogie – Het begin van een nieuw onderzoeksveld in Nederland, De Psycholoog (2023), 34-42. 

Kijktips

• DIEREN: Hoe kan een dier jouw dokter zijn? Theo Verheggen (Universiteit van Nederland, 2017). 
• Het ene dier om emoties te uiten, het andere om grenzen aan te geven: traumatherapie met paarden en honden groot succes, EenVandaag, 2021.