Exposure therapie

Exposure betekent letterlijk ‘blootstelling’. Exposure therapie is een vorm van cognitieve gedragstherapie waarbij je wordt geconfronteerd met datgene waar je angstig voor bent en wat je het liefst wilt vermijden.

Theorie achter exposure therapie

Iets vermijden waar je bang voor bent is heel begrijpelijk. Op de korte termijn voel je je hierdoor minder angstig, maar op de lange termijn blijft de angst bestaan en neemt die soms ook toe. Bij exposure therapie ga je de angst niet uit de weg, maar wordt je er juist aan blootgesteld. Vaak gebeurt deze blootstelling geleidelijk, soms werk je direct aan de grootste angst.

Het doel van deze blootstelling is dat de angst en spanning geleidelijk af gaat nemen. Je leert wennen aan triggers die spanning oproepen. Hierdoor kan de angst die bij die triggers (zoals situaties, geuren, kleuren, mensen of herinneringen) omhoog komt, uit gaan doven. Ook leer je anders te denken en kunnen ook hierdoor de angstklachten afnemen.  

Exposure behandelingen zijn onder te verdelen in twee groepen, met een verschillende aanpak: 

• Imaginaire exposure, ook wel exposure in vitro (in gedachten)
  
• Exposure in vivo (in werkelijkheid)

Grondlegger van exposure therapie was de Zuid-Afrikaanse psychiater Joseph Wolpe. In de jaren vijftig van de twintigste eeuw ontwikkelde hij de techniek van systematische desensitisatie. Hierbij werden mensen met fobieën stapsgewijs blootgesteld aan triggers die angst opriepen, terwijl ze tegelijkertijd ontspanningstechnieken leerden.

In de jaren zeventig van de vorige eeuw ontwikkelde de Amerikaanse psycholoog Arnold Lazarus de techniek van directe blootstelling.

Traumaverwerkingstechniek

In de jaren tachtig is door Foa en Kozak de theorie van ‘emotional processing’ ontwikkeld om exposure-technieken in te zetten bij de behandeling van trauma.

In Nederland heeft met name Agnes van Minnen imaginaire exposure als traumaverwerkingstechniek op de kaart gezet.

Imaginaire exposure

Imaginaire exposure is een veel gebruikte traumaverwerkingstechniek die ook wel ‘prolonged exposure’ wordt genoemd. Bij imaginaire exposure word je in gedachten opnieuw blootgesteld aan een herinnering. Je wordt gevraagd om heel gedetailleerd te vertellen over de nare ervaring uit het verleden en vervolgens wordt dat herhaald en herhaald, waarbij de nadruk steeds meer op de meest nare momenten komt te liggen.

Het doel van imaginaire exposure is uiteindelijk dat de angst vermindert, en dat eventuele onjuiste of negatieve gedachten over de gebeurtenis worden bijgesteld.

Exposure in vivo

Exposure in vivo kan bij meer type problemen worden ingezet, niet alleen gerelateerd aan trauma. Het wordt toegepast als je veel angst ervaart dat de nare gebeurtenis van toen zich in het heden weer gaat voordoen.

Exposure in vivo houdt in dat je zelf echt gaat oefenen met dingen die angst oproepen. Je wordt geleidelijk blootgesteld aan triggers in het nu, bijvoorbeeld met een bepaalde geur, geluid of locatie. Het doel is ervaren dat de gevreesde ramp van vroeger zich in het heden niet meer voordoet, waardoor de angst en noodzaak tot vermijding af zal nemen.

Exposure kan helpend zijn bij:

• Angsten en fobiën
• Vermijden en ontwijken waar je bang voor bent
• Herbelevingen
• Piekeren
• Paniekklachten
• Nachtmerries
• Dwangmatige gedachten

Door deze klachten kun je lichamelijk veel spanning ervaren.

Exposure therapie kun je in Nederland bij veel verschillende instellingen en therapeuten vinden. Het is een veelgebruikte methoden. Er is geen overkoepelend overzicht, dus het is even zelf op zoek gaan.

Sommige organisaties bieden ook Virtual Reality (VR) behandeling aan; exposure met een VR-bril en koptelefoon. 

• Module Imaginaire exposure en exposure in vivo van PTSS bij het RINO.
• 2-Daagse training imaginaire exposure voor emdr-therapeuten.
• Beldman opleidingen biedt de opleiding Imaginaire Exposure en Imaginaire Rescripting bij PTSS.
• Cure & Care biedt een vierdaagse imaginaire exposure opleiding bij PTSS door Agnes van Minnen.

Leestips

• Trauma en Verwerkingstechnieken – Martijn Stöfsel
• Handboek exposure – Arnold van Emmerik en Anja Greeven
• Overwin je angsten met exposure therapie – artikel op psycholoog.nl

Kijktips

• Therapeutische technieken en vaardigheden – Exposure