Bij de geboorte van mijn oudste zoon heb ik ongelooflijk hard in de billen van mijn toenmalige man gebeten en vervolgens de gynaecoloog uitgevloekt. Omdat ik de pijn van de weeën niet verdroeg: deze was te groot voor mij: onbehapbaar, hels, gekmakend – traumatisch.
Een op vijf vrouwen ervaart hun bevalling als erg naar/traumatisch
Wat betekent dat? En hoe kunnen wij daaraan verhelpen? Er zijn twee categorieën van traumatische beval-ervaringen: die waarin vrouwen daadwerkelijk met de dood geconfonteerd worden – bijvoorbeeld een spoedkeizersnede om een baby in nood te redden; en bevalervaringen waarin de dood niet écht een rol speelt, waarin het leven van moeder en/of kind niet écht in gevaar zijn, maar het voor de vrouw in kwestie wel zo voelt.
Zo ging het met mijn eigen bevalling: medisch gezien was die volledig normaal – maar voor mij voelde het niet zo.
Voor mij voelde de pijn onmenselijk. Ik was bang
Een nare bevallingervaring kan dus in de feiten of in de subjectieve beleving van de bevallende vrouw liggen. In beide gevallen kan dit leiden tot een posttraumatische stress stoornis: jarenlang aanslepende posttraumatische stress die zich bijvoorbeeld in angstaanvallen en woede-uitbarstingen bij flashbacks uit of die in het onvermogen om zich aan de baby te hechten zichtbaar wordt.
Hoe kunnen we een vrouw die bang is tijdens haar bevalling helpen?
Niet door te wijzen op ‘daar is wel of geen reden voor’ – bij medische complicaties is overspoelende angst allesbehalve helpend en bij louter subjectieve angst voelt een focus op loutere feiten als leed-op-leed. Peter Levine, internationaal gerenommeerd psychotraumatoloog, spreekt in dit verband over trauma als het resultaat van eenzaamheid: ‘Trauma is not what happens to us, but what we hold inside in the absence of an empathetic witness.’
Het afstemmen op de barende vrouw is ‘key’: mét haar zijn, haar angst en de daaruit volgende woede niet als ‘vreemd gedrag’ maar als overlevingsdrang duiden en daarop geruststellend en ondersteunend reageren. Verbinding maken, contact.
De bevallende vrouw als een persoon, als een mens in nood zien, haar helpen, aan haar behoeften tegemoet komen
In mijn geval was dat: niet naar de bevaltafel verhuizen maar op de mat mogen blijven liggen. Dàt is waarom ik de gynaecoloog toeriep ‘Nee, ik wil niet opstaan, kom jij goddomme maar op je knieën hier voor mij zitten!’ ‘En jij,’ schreeuwde ik vervolgens naar mijn man ‘hier achter mij, ga achter mij zitten, met je armen onder mijn oksels – ondersteun mij zoals het hoort!’
De gynaecoloog en mijn man deden waartoe ik hen opriep, wat ik van hen eiste. Dat was een kantelpunt; de vroedvrouw zei: ‘Ja, doe het zoals je zelf wil!’
In plaats van bang en woedend stond ik plotsklaps in mijn kracht
Had ik zeggenschap, had ik controle – precies wat ik voor het opvangen van mijn stormachtige weeën nodig had.
Het antwoord op een traumatische beval-ervaring is menselijkheid. Zowel bij medisch gecompliceerde als schijnbaar normale bevalervaringen. Dit is geenszins verwonderlijk: ook bij andere traumatische ervaringen speelt de kwaliteit van de opvang een cruciale rol: wie goed geholpen wordt, wie zich als mens in zijn lijden gezien, gesterkt en gesteund voelt, heeft beduidend minder kans op een posttraumatisch stress syndroom.
En als posttraumatische stress toch de overhand neemt ligt dat vaker wel dan niet níet aan de traumatische feiten zelf, maar aan het leed-op-leed dat op deze feiten is gevolgd.
Medemenselijkheid, het enige tegengewicht voor trauma. Punt.
Ybe Casteleyn is psychotraumatologe, geeft online en live trainingen over trauma, en is de auteur van het werkboek ‘Sterker worden waar het pijn doet’.
Eén reactie
Ik heb na mijn bevalling de dood in de ogen gekeken door bloedverlies dat maar niet wilde stoppen. Ik blijf het ongekend vreemd vinden dat een ziekenhuis als criteria heeft dat je Hb op pijl moet zijn en je zelfstandig (na een operatie) naar het toilet moet kunnen. Er is zowel mijn partner als mij nooit gevraagd hoe het mentaal met ons ging. Dit is toch enorm belangrijk! Ook met het oog gericht op de hechting van ouder(s) en het kind.