Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR)

EMDR is een individuele, protocollaire (uitgeschreven) therapie voor mensen die last blijven houden van de gevolgen van ingrijpende ervaringen.

EMDR is gebaseerd op het idee dat onverwerkte, traumatische ervaringen alsnog verwerkt kunnen worden door het werkgeheugen te belasten. Je krijgt de opdracht oogbewegingen te maken, terwijl je het beeld van een nare herinnering in gedachten voor je ziet.

Er kunnen naast oogbewegingen ook andere vormen van werkgeheugenbelasting ingezet worden, zoals rekenen, spellen of stappen zetten, of verschillende taken kunnen worden gecombineerd. Ook kan je een koptelefoon opkrijgen met piepjes, en ’trillers’ in je handen of sokken.

Het verwerkingssysteem stimuleren

Door het oproepen van het beeld én de verschillende afleidende taken wordt het natuurlijke verwerkingssysteem gestimuleerd. Omdat zowel het maken van oogbewegingen (en eventuele andere taken) en het in gedachten nemen van een traumatische herinnering beide veel van je geheugen vraagt, is er minder plaats voor de levendigheid van de herinnering. Herinneringen kunnen zo opnieuw – vaak milder en kleiner – in het geheugen worden opgeslagen.

Het doel van de behandeling is dat de sterke emotionele lading van de herinneringen af gaat, zodat je er niet meer door overspoeld wordt als je eraan moet denken of mee wordt geconfronteerd.

EMDR 2.0

Het inzetten van maximale werkgeheugenbelasting wordt ook wel EMDR 2.0 genoemd. Hierbij worden naast oogbewegingen ook andere taken aangeboden en gecombineerd zodat iemand maximaal wordt uitgedaagd. EMDR 2.0 verschilt in feite niet van reguliere EMDR, er worden alleen extra hulpmiddelen ingezet om het werkgeheugen zwaarder te belasten en zo de effectiviteit van de therapie te vergroten.

Er loopt een studie bij de Universiteit Utrecht waarbij reguliere EMDR wordt vergeleken met EMDR 2.0.

• Eerst zal de therapeut je vragen de gebeurtenis voor de geest te halen – met de bijbehorende beelden, gedachten en gevoelens. 
• Dan wordt gevraagd welk beeld bij jou op dit moment nog het meeste spanning oproept. Er worden vragen gesteld zoals: "Waar in je lichaam voel je die spanning het sterkst?" of "Wat maakt dat dit plaatje nu nog zoveel spanning oproept?". Mocht er geen beeld zijn, dan zijn er misschien geuren of geluiden die je aan de situatie herinneren. 
• Tegelijkertijd wordt een afleidende taak aangeboden, waardoor het werkgeheugen belast wordt. Het gaat om een set van ongeveer 30 seconden. 
• Na elke set is er even rust. De therapeut vraagt je dan wat er in je opkomt. Dit kan een stroom van gedachten, beelden, gevoelens en/of lichamelijke sensaties losmaken.
• Daarna ga je weer terug naar het eerste beeld. 
• Na verloop van een aantal sets wordt gevraagd hoeveel spanning het oorspronkelijke beeld nog oproept. En wat precies de meeste spanning oproept. 
• Je gaat net zolang door tot de spanning en nare sensaties daadwerkelijk minder zijn.
• Aan het einde van elke sessie wordt er positief afgesloten.

EMDR online en verhalenmethode

Er zijn ook mogelijkheden EMDR-therapie online te doen via een beeldbel-programma.

Bij jonge kinderen kan de verhalenmethode worden toegepast. Hierbij beschrijven de ouders het verhaal voor het kind, vanuit het perspectief van het kind. 

EMDR kan helpend zijn voor mensen die een ingrijpende gebeurtenis (of gebeurtenissen) niet goed hebben kunnen verwerken en daar in het dagelijks leven last van blijven houden.

Daarbij kan het gaan om onder andere de volgende gebeurtenissen:

• (auto)ongeval
• brand
• mishandeling of een geweldsincident
• seksueel misbruik
• natuurramp
• oorlogssituatie
• emotionele verwaarlozing, pesten en verlies
• (levens)bedreigende situatie
• getuige zijn van een (levens)bedreigende situatie

Als je iets heftigs hebt meegemaakt en dit niet goed hebt kunnen verwerken, dan kan het zijn dat je last hebt van onder andere deze klachten:

• herbelevingen of flashbacks
• nachtmerries
• situaties ontwijken die met de gebeurtenis te maken hebben
• stress, continu alert zijn
• angst
• schaamte, schuldgevoel
• laag zelfbeeld
• concentratieproblemen
• aanhoudende lichamelijke klachten (ALK)
• slaapproblemen

EMDR kan een geschikte behandeling zijn wanneer deze klachten samenhangen met iets dat jou is gebeurd of overkomen.

EMDR kan in principe worden toegepast bij alle leeftijden – ook bij (jonge) kinderen.

Wanneer ingrijpende gebeurtenissen plaatsvonden voordat de taalontwikkeling op gang is gekomen (dit wordt ook wel preverbaal trauma genoemd) wordt een speciaal protocol toegepast.

Bij jonge kinderen krijgen ouders of verzorgers een belangrijk aandeel in de behandeling.

De titel EMDR-therapeut is niet beschermd; iedereen mag zich EMDR-therapeut noemen. Daarom is het belangrijk dat als je een EMDR-therapeut zoekt, je goed kijkt naar de opleiding, werkervaring en registraties van de therapeut.

Er worden diverse EMDR-opleidingen aangeboden, variërend van een ééndaagse cursus tot meerdaagse basis- en vervolgtrainingen met verplichte supervisie. Je kan en mag een therapeut vragen naar zijn of haar ervaring en opleiding.

EMDR wordt vaak aangeboden door GGZ-organisaties die behandeling bieden voor trauma.

Geregistreerde EMDR-therapeuten vind je ook op emdrtherapeuten.nl

Er zijn in Nederland verschillende instituten waar je een basis- en/of vervolgtraining EMDR kunt volgen. De Vereniging EMDR Nederland biedt een opleidingsroute voor volwassenen en een voor kinderen en adolescenten:

• Erkende basis- en vervolgtrainingen volwassenen
• Erkende basis- en vervolgtrainingen kinderen en adolescenten
• EMDR Europe practitioners opleiding
• Cursus EMDR 2.0

De Vereniging EMDR Nederland biedt algemene informatie, nieuws over ontwikkelingen en een overzicht van opleidingen.

Leestips

• Handboek EMDR – Ad de Jongh en Erik ten Broeke
• EMDR bij complex trauma en dissociatie – Anabel Gonzalez en Dolores Mosquera
• Lyka’s EMDR Survival gids

Kijktips

• Trauma verwerken met EMDR: zo werkt het.