Een trauma wordt vaak van generatie op generatie doorgegeven en beïnvloedt niet alleen jou, maar is ook diep geworteld in relaties, in de familiegeschiedenis en in de omgeving waarin je leeft. Coach Bianca kon zelf door een opstelling een familielast neerleggen en legt uit wat systemisch werk kan betekenen.
Een trauma is een intense ervaring die zo pijnlijk, schokkend of extreem is dat deze diepe sporen achterlaat. Gevoelens van angst, pijn, woede, kwetsbaarheid of eenzaamheid zijn het gevolg. Een trauma wordt vaak van generatie op generatie doorgegeven en beïnvloedt niet alleen jou, maar is ook diep geworteld in relaties, in de familiegeschiedenis en in de omgeving waarin je leeft.
Je hoeft niet direct zelf een trauma te hebben ervaren om toch de gevolgen van een trauma te voelen.
Een gestructureerde aanpak, waarbij rekening gehouden wordt met de complexiteit van een trauma is essentieel bij de verwerking ervan. Daarom is een systemische benadering bij het verwerken van trauma van onschatbare waarde voor heling.
Bij systemisch werken gaan we ervan uit dat veel van jouw (onbewuste) patronen, overtuigingen en gedrag terug te leiden zijn naar het systeem waarin je bent opgegroeid en waarin je leeft.
Zie het als een steentje in je schoen, waardoor je niet lekker kan lopen.
Dat steentje staat symbool voor problemen die niet direct zichtbaar zijn, het steentje is immers klein en zit in je schoen. Bij systemisch werken trekken we de schoen uit en kijken we waar dat steentje vandaan komt.
Bij systemisch werken worden drie basisprincipes gehanteerd:
- Binding: Iedereen heeft recht op een plek in het systeem.
- Volgorde: Iedereen heeft een eigen plek in het systeem.
- Geven en nemen: Er is balans tussen geven en nemen.
In veel families zijn deze principes verstoord, wat leidt tot trauma, pijnlijke ervaringen of complexe situaties. Systemisch werk is een aanpak die gericht is op bewustwording. Het maakt zichtbaar wat onbesproken blijft, biedt inzicht in verborgen patronen, wensen en acties, en opent de deur naar herstel.
Het gaat verder dan het individuele leed en betrekt het hele systeem, of dat nu een familiesysteem, werkomgeving of vriendenkring is.
Trauma, zoals dat kan ontstaan door een ouder met een alcoholprobleem, die regelmatig geweld gebruikte tegen de kinderen, wordt vaak doorgegeven van ouder op kind, en spijtig genoeg zelfs op de volgende generatie. Dit laat zien dat trauma vaak niet op zichzelf staat. Dader en slachtoffer zijn vaak verenigd in één persoon.
Als kind heb je van nature, zij het onbewust, de neiging om te reageren op de onbalans binnen het systeem.
Bijvoorbeeld door het volgen van een verstoten oom, zelfs als je hem nooit hebt gekend. Of door het dragen van de last van de keuzes die een oma tijdens de oorlog maakte, ten koste van anderen. Dit inzicht helpt om te begrijpen hoe onopgeloste trauma’s van vorige generaties ook invloed kunnen hebben op jouw leven.
Mijn kennismaking met systemisch werken was via een familieopstelling. Op mijn 40e verjaardag stortte ik volledig in op mijn werk en kon alleen nog maar huilen en eindeloos wandelen.
Al eerder had ik gehoord over familieopstellingen, en dit was het moment om te ervaren wat het voor mij kon betekenen!
De opstelling draaide om de last die ik droeg van mijn overgrootvader.
Hij was Joods. Ik kreeg te zien dat hij een enorm schuldgevoel naar zijn broer had. Zijn broer werd afgevoerd naar een concentratiekamp, terwijl hijzelf, omdat hij getrouwd was met een niet-Joodse vrouw, gecastreerd werd en bij zijn gezin mocht blijven. De details worden neergezet in de opstelling, navragen is in dit geval geen optie meer.
Het loslaten van deze last en het inzicht in de patronen binnen mijn familie gaven me, zelfs maanden na de opstelling, veel duidelijkheid, rust en ruimte. Het verklaarde waarom mijn opa was zoals hij was, waarom mijn moeder deed wat ze deed. En hoe deze factoren mij hebben gevormd en geleid tot keuzes die me niet dienden.
Al tijdens de terugreis naar huis wist ik dat dit een methode was waarbij veel mensen zoveel baat konden hebben, en voelde ik dat ik hierin voor anderen het verschil kon gaan maken vanuit mijn eigen coachpraktijk.
Tijdens individuele sessies en/of groepssessies bespreken we diverse traumatische thema’s.
Dood, seksualiteit, ontrouw, daderschap, en slachtofferschap hebben een diepgaande invloed op jou en jouw familiesysteem.
Mijn cliënten geven vaak aan dat ze geen last ervaren van hun traumatische ervaringen, of dat de ervaring toch niet echt een trauma is. Hun hulpvraag richt zich meestal op lichamelijke klachten of conflicten op het werk.
Soms redeneren ze dat hun ouders er ook niets aan konden doen, dat ze toch hun best hebben gedaan.
Dit gedrag dient eigenlijk als bescherming. Zelfs als je ouders het zwaar hadden, lag het in hun verantwoordelijkheid om jou een veilige opvoeding te bieden, omdat ze jouw ouders waren. Jouw enige taak was om hun kind te zijn.
Onlangs interpreteerde een cliënt dit heel letterlijk en stelde dat ze niets kon doen aan haar handelen. Dit is een voorbeeld van slachtofferschap. Het is jouw verantwoordelijkheid om je leven in balans te brengen.
Anders riskeer je daderschap door gedrag vanuit je slachtofferschap.
Vasthouden aan de rol van slachtoffer maakt dat je niet volledig beschikbaar bent voor je kinderen; zij zullen, vanuit het systeem, geneigd zijn voor jou te zorgen, en dat is niet hun taak.
Voor iemand, die met trauma of vervelende ervaringen te maken heeft, kan systemisch werken een bevrijdende ervaring zijn. Het erkent niet alleen jouw ervaringen op persoonlijk niveau, maar plaatst ze ook in een bredere context.
Het helpt om de verbindingen te zien tussen jouw eigen ervaringen en de geschiedenis van jouw familie of leefomgeving, wat kan leiden tot begrip, inzicht, persoonlijke groei, balans en heling.
Bianca Rutten is systemisch en vitaliteit coach bij aanhoudende (lichamelijke) klachten. Ze streeft ernaar met een systemische benadering en begeleiding bij rouw en verlies, bij te dragen aan het versterken van je zelfvertrouwen en het verminderen van (lichamelijke) klachten die gepaard gaan met trauma‘s.
