Complexe PTSS

Complexe PTSS wordt soms ook wel ‘ontwikkelingstrauma’ genoemd, omdat het zich vaak ontwikkelt tijdens de kindertijd en daarmee grote gevolgen kan hebben voor de ontwikkeling van onder andere je brein, persoonlijkheid,, emotionele, cognitieve en sociale vaardigheden.

Deze gevolgen kunnen leiden tot complexe en hardnekkige problemen die een grote impact hebben op je gezondheid en je dagelijkse leven. Vandaar ook de term ‘complexe’ PTSS.

Het ontstaan van de term ‘complexe PTSS’

In 1980 werd PTSS officieel als psychische aandoening erkend en opgenomen in de Diagnostical and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM). In de jaren ’90 waren er vervolgens verschillende onderzoekers en hulpverleners die opmerkten dat mensen die waren blootgesteld aan langdurige traumatische ervaringen specifieke symptomen vertoonden die niet volledig werden gedekt door de diagnostische criteria voor PTSS (dsm-criteria PTSS). Ook reageerden deze mensen niet of minder goed op standaard PTSS behandelingen.

Zij stelden toen de term ‘complexe PTSS’ voor, om erkenning te geven aan de complexe impact van herhaalde en langdurige traumatisering en de noodzaak voor meer specifieke behandeling hiervan.

Ondanks veelvuldige verzoeken van onderzoekers en hulpverleners is complexe PTSS tot op heden niet opgenomen in de DSM als aparte aandoening. Toch wordt het in sommige richtlijnen, onderzoeken en door hulpverleners wel erkend als een nuttige classificatie die de complexiteit van langdurige traumatisering weergeeft.

Oorzaken van complexe PTSS

In tegenstelling tot ‘klassieke’ PTSS wat na het meemaken van één traumatische gebeurtenis kan worden ontwikkeld, wordt complexe PTSS altijd veroorzaakt door langdurige en herhaalde blootstelling aan traumatische ervaringen. Deze blootstelling begint vaak al in de kindertijd.

Het kan bijvoorbeeld gaan om het langdurig meemaken van mishandeling, seksueel misbruik, ernstige verwaarlozing of opgroeien in chronisch stressvolle en onveilige omstandigheden. In veel gevallen gaat het om een stapeling van verschillende traumatische ervaringen. 

Risicofactoren voor het ontwikkelen van complexe PTSS

• Gebrek aan sociale steun
• Onveilige hechting
• Afhankelijk zijn van degene die jou geweld aandoet en/of verwaarloosd
• Onvermogen om te vluchten of jezelf te verdedigen
• Vroege blootstelling aan traumatische ervaringen
• Chronisch onveilige en/of stressvolle omstandigheden: zoals leven in armoede, discriminatie of gepest worden

Symptomen van complexe PTSS

Het complexe aan complexe PTSS zijn vooral de gevolgen van de traumatische ervaringen. Deze impact kan erg complex zijn, in de zin van: hardnekkig, diepgaand en veelomvattend. Als je herhaaldelijk en langdurig bent blootgesteld aan traumatische ervaringen, vaak al in de kindertijd, kun je een breed scala aan emotionele, cognitieve en lichamelijke klachten ontwikkelen. 

Naast de ptss-symptomen van ‘klassieke’ PTSS, zoals herbelevingen, vermijding en hyperarousal, ervaar je bij complexe PTSS mogelijk ook:

• Problemen met emotieregulatie: stemmingswisselingen en moeite om emoties te reguleren komen veel voor. Je kan hierdoor snel boos, verdrietig of angstig worden, en je overweldigd voelen door emoties. Ook het uiten van emoties kan erg moeilijk zijn.
• Negatief zelfbeeld en weinig zelfvertrouwen: je vindt het moeilijk om jezelf te waarderen, om voor jezelf op te komen en/of voor jezelf te zorgen.  Ook kun je negatieve overtuigingen over jezelf hebben en weinig zelfvertrouwen.
• Moeite met vertrouwen in anderen: naast een gebrek aan zelfvertrouwen, is het vaak ook erg moeilijk om anderen te vertrouwen. Het opbouwen en onderhouden van sociale contacten kan hierdoor heel lastig zijn. Ook om hulp vragen kan moeilijk zijn, je durft er misschien niet op te vertrouwen dat iemand goede bedoelingen heeft.

• Dissociatieve klachten (dissociatie): in stressvolle situaties of wanneer je door iets getriggerd wordt, kun je dissociëren. Dingen binnen in jou en om je heen worden dan minder tot helemaal niet bewust waargenomen.

• Lichamelijke klachten: als gevolg van langdurige stress, in het verleden maar misschien ook in het heden, kun je verschillende lichamelijke klachten ervaren. Waaronder: hoofdpijn, maag- en darmklachten, vermoeidheid, spier- en gewrichtsproblemen, pijnklachten. Zie ook Trauma en het lichaam

Behandeling van complexe PTSS

Een standaard PTSS behandeling is voor complexe PTSS vaak niet voldoende, en soms in zijn geheel in-effectief. Doordat mensen met complexe PTSS naast PTSS-symptomen ook problemen hebben met onder andere zelfregulatie, (zelf)vertrouwen, sociale relaties en dissociatieve klachten, is een holistische behandeling nodig die rekening houdt met al deze aspecten. 

De behandeling van complexe PTSS is vaak een langdurig en intensief proces. Verschillende vormen van traumatherapie kunnen waardevol zijn om klachten te verminderen en beter om te leren gaan met de gevolgen van langdurige traumatisering.

   –> Lees meer over de complexe PTSS behandeling