Complex trauma is het gevolg van herhaalde en langdurige traumatische ervaringen die zich vaak al in de kindertijd afspelen. Je kan dan denken aan het meemaken van fysiek of seksueel geweld, emotionele of fysieke verwaarlozing of andere omstandigheden die langdurig heel erg ingrijpend zijn.
Wanneer complex trauma al in de kindertijd ontstaat, noemen we dit ook wel ontwikkelingstrauma of vroegkinderlijk trauma. Dit verwijst meestal specifiek naar de leeftijd tussen 0 en 10 jaar waarin je als kind als mens nog heel erg in ontwikkeling bent.
Complex trauma gaat eigenlijk altijd over het meemaken van verschillende ervaringen en een stapeling van ervaringen. Meestal komen dingen tegelijkertijd voor, bijvoorbeeld misbruik en emotionele verwaarlozing. Dat maakt ook dat de uitwerking van complex trauma vaak behoorlijk complex is en veel omvattend is.
Complex trauma is vaak relationeel van aard
Daarmee bedoel ik dat het zich afspeelt tussen jou en een ander mens. De beschadiging of de verwonding vindt in de relatie plaats. Dit is omdat wij als mensen in feite mensen nodig hebben om ons goed te voelen, om ons veilig te voelen, vaak dus juist ook heel beschadigend. Omdat juist in die verbinding ook de schade is ontstaan. Dat kan betekenen dat juist het contact met anderen, met de mensen die je hebt, het contact met anderen, het vertrouwen in andere mensen, het je kunnen verbinden met andere mensen heel erg beschadigd kan raken.
Complex trauma heeft vaak hele complexe gevolgen
Met name wanneer het dus al in de kindertijd ontstaat, wanneer je in ontwikkeling bent. Het kan een impact hebben op hoe je brein zich ontwikkelt en hoe je zenuwstelsel zich ontwikkelt. En het leidt vaak tot een ontregeling van het zenuwstelsel die zich uit als continu in feite onder spanning staan, veel stress ontwikkelt. En dat kan ook zijn voor mensen die niet goed kunnen ontspannen. Met allerlei gevolgen van dien voor bijvoorbeeld ook je concentratie, je aandacht en je geheugen.
Het heeft daarnaast vaak ook veel impact op hoe je je emoties kan reguleren en je spanning kan reguleren. We noemen dit ook wel zelfregulatie. Zelfregulatie of het vermogen om jezelf te reguleren is niet iets waar je mee geboren wordt. Dat moet je ontwikkelen. En dat ontwikkel je als baby en als jongkind. In afstemming met een ouder of verzorger die jou in eerste instantie co-reguleert. Dus doordat een ander jou in feite in eerste instantie troost en kalmeert en met jou afstemt, groeit het vermogen als kindje om jezelf steeds beter te reguleren.
Wanneer dit in de kindertijd dus niet of niet voldoende is gebeurd, zie je dat je vaak problemen krijgt met ook op latere leeftijd je eigen emoties nog kunnen reguleren of je eigen spanning nog kunnen reguleren. En dit leidt er vaak toe dat mensen allerlei dingen zelf gaan doen om hier wel mee om te gaan, maar die best destructief van aard kunnen zijn. Je kan bijvoorbeeld denken aan het gaan gebruiken van allerlei middelen, dat je jezelf gaan beschadigen, problemen ontwikkelen met eten of met heel veel sporten. Allemaal dingen in feite gaan doen om proberen die spanning of emotie te reguleren. En juist dit proberen te kopen, zou je kunnen zeggen, heeft ook weer een impact. Op je mentale gezondheid, maar ook je lichamelijke gezondheid.
Complex trauma leidt vaak ook tot een heel negatief zelfbeeld, tot weinig zelfvertrouwen en vaak ook tot een negatief beeld over de wereld en over andere mensen.
Het heeft daarnaast vaak ook impact op hoe je je lichaam beleeft, op je lichaamsbeleving, op hoe jij voor je lichaam zorgt, voor jezelf zorgt.
En vaak zien we ook dat complex trauma leidt tot wat we dissociatieve klachten noemen, en dissociatieve klachten kunnen er uitzien als weinig contact hebben met je gevoel, weinig contact hebben met je lichaam, niet goed voelen wat je lichaam nodig heeft. Maar kan er bijvoorbeeld ook toe leiden dat je soms gewoon uit contact raakt, niet echt aanwezig bent, niet helemaal in het hier en nu bent, zou je kunnen zeggen.
Complex trauma leidt tenslotte ook vaak tot veel verschillende psychische klachten, maar ook lichamelijke klachten. Zoals buikpijn, problemen met je darmen of met je blaas, allerlei pijnklachten, chronische vermoeidheidsklachten. En dit kan je begrijpen door te beseffen dat complex trauma in feite leidt tot een chronische verhoogde spanning, enorm veel stress ervaren wat uiteindelijk van alles ook in je lichaam kan betekenen.
Complex trauma leidt vaak tot psychische klachten in het latere leven
Het kan verwarrend zijn en en lastig zijn om te begrijpen hoe in feite ervaringen uit je jeugd nog zoveel impact kunnen hebben op hoe het als volwassene met jou gaat. Maar wat we weten is dat complex trauma heel vaak leidt tot allerlei psychische klachten in het latere leven waar mensen dan hulp voor gaan zoeken en waar ze in eerste instantie misschien wel allerlei classificaties voor krijgen die niet goed lijken te passen bij wat er daadwerkelijk met ze aan de hand is.
Je kan bijvoorbeeld denken aan ADHD, verslaving, een stemmingstoornis, een eetstoornis, en zo nog een hoop andere psychische aandoeningen die, als je goed kijkt naar waar zijn deze klachten nou eigenlijk ontstaan en wat gebeurt er eigenlijk met iemand, je vaak ook leren dat het een soort echo is of een gevolg is van het opgroeien in een onveilige, traumatiserende en stressvolle omgeving.
Behandeling van complex trauma is vaak een best wel langdurig proces
Omdat het op de eerste plaats al best lang kan duren voordat helder is wat er eigenlijk is, wat is er met jou aan de hand is. Er zijn een hoop mensen die wel degelijk met complex trauma te maken hebben gehad maar dat niet als dusdanig ervaren of erkennen en voor wie de zoektocht eerst bestaat uit hé waar kom ik eigenlijk vandaan?
Een behandeling van complex trauma bestaat vaak uit heel veel verschillende componenten en in die behandeling is het belangrijk dat er onder andere aandacht wordt besteed aan jezelf leren reguleren en het zelfregulerend vermogen in feite laten groeien. In het opnieuw misschien wel aangaan van de verbinding met jezelf en de verbinding met je lijf. Het leren voelen van je emoties en het verdragen van die emoties. En het kan daarnaast ook bestaan uit echt het verwerken van bepaalde traumatische ervaringen die misschien nog heel erg levend in jou zijn.
